Αφού ο Ian Lahiffe επέστρεψε στο Πεκίνο, βρήκε μια κάμερα να είναι τοποθετημένη στον τοίχο έξω από την πόρτα του διαμερίσματός του. Μετά από ένα ταξίδι στη νότια Κίνα, ο 34χρονος Ιρλανδός και η οικογένειά του έμειναν σε καραντίνα δύο εβδομάδες στο σπίτι τους, ένα υποχρεωτικό μέτρο που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση του Πεκίνου για να σταματήσει η εξάπλωση του νέου κορωνοϊού.
Είπε ότι άνοιξε την πόρτα καθώς η κάμερα εγκαθίστατο, χωρίς προειδοποίηση. “Αυτό είναι μια απίστευτη διάβρωση της ιδιωτικής ζωής”, δήλωσε ο Lahiffe. “Φαίνεται απλώς ως μια μαζική λήψη δεδομένων. Και δεν ξέρω πόσο είναι πραγματικά νόμιμο.”
Παρόλο που δεν υπάρχει επίσημη ανακοίνωση που να δηλώνει ότι οι κάμερες πρέπει να είναι τοποθετημένες έξω από τα σπίτια ατόμων που βρίσκονται σε καραντίνα, αυτό συμβαίνει σε ορισμένες πόλεις σε ολόκληρη την Κίνα τουλάχιστον από τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με τρία άτομα που ανέφεραν την εμπειρία τους με τις κάμερες στο CNN, επίσης ως δημοσιεύσεις κοινωνικών μέσων και κυβερνητικές δηλώσεις.
Η Κίνα δεν έχει επί του παρόντος συγκεκριμένο εθνικό νόμο για τη ρύθμιση της χρήσης κάμερων παρακολούθησης, αλλά οι συσκευές αποτελούν ήδη τακτικό μέρος της δημόσιας ζωής: συχνά παρακολουθούν τους ανθρώπους που διασχίζουν δρόμους, εισέρχονται σε ένα εμπορικό κέντρο, γευματίζουν σε ένα εστιατόριο ή επιβιβάζονται σε ένα λεωφορείο.
Πάνω από 20 εκατομμύρια κάμερες είχαν εγκατασταθεί σε ολόκληρη την Κίνα από το 2017, σύμφωνα με τον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό CCTV. Αλλά άλλες πηγές δείχνουν έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό. Σύμφωνα με μια έκθεση της IHS Markit Technology, που τώρα αποτελεί μέρος της Informa Tech, η Κίνα είχε εγκαταστήσει 349 εκατομμύρια κάμερες παρακολούθησης από το 2018, σχεδόν πέντε φορές πάνω από τον αριθμό των καμερών στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αλλά τώρα η πανδημία έφερε τις κάμερες παρακολούθησης πιο κοντά στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων: από τους δημόσιους χώρους στην πόλη μέχρι τις πόρτες των σπιτιών τους – και σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις, κάμερες παρακολούθησης ακόμη και μέσα στα διαμερίσματα.
Εξέλιξη τακτικής
Η Κίνα χρησιμοποιεί ήδη ένα ψηφιακό σύστημα «κώδικα υγείας» για να ελέγξει τις κινήσεις των ανθρώπων και να αποφασίσει ποιος πρέπει να μπει σε καραντίνα. Για την επιβολή της καραντίνας στο σπίτι, οι τοπικές αρχές κατέφυγαν ξανά στην τεχνολογία – και ήταν ανοιχτές σχετικά με τη χρήση καμερών παρακολούθησης.
Ένα περιφερειακό γραφείο της κυβέρνησης στο Nanjing, στην ανατολική επαρχία Jiangsu, δήλωσε ότι είχε εγκαταστήσει κάμερες έξω από τις πόρτες των ατόμων σε αυτό-καραντίνα για να τους παρακολουθεί 24 ώρες την ημέρα – μια κίνηση που “βοήθησε στην εξοικονόμηση δαπανών προσωπικού και στην αύξηση της αποδοτικότητας της εργασίας,” σύμφωνα με τη δημοσίευσή του στις 16 Φεβρουαρίου στο Weibo, την πλατφόρμα που μοιάζει με το Twitter της Κίνας.
Στην επαρχία Hebei, η κυβέρνηση της επαρχίας Wuchongan στην πόλη Qianan δήλωσε επίσης ότι χρησιμοποιεί κάμερες παρακολούθησης για να παρακολουθεί τους κατοίκους που βρίσκονται σε καραντίνα στο σπίτι, σύμφωνα με δήλωση στην ιστοσελίδα της.
Στην ανατολική πόλη Hangzhou, η China Unicom, μια κρατική εταιρεία τηλεπικοινωνιών, βοήθησε τις τοπικές κυβερνήσεις να εγκαταστήσουν 238 κάμερες για να παρακολουθούν τους κατοίκους που βρίσκονται σε καραντίνα από τις 8 Φεβρουαρίου, ανέφερε η εταιρεία σε δημοσίευση στο Weibo.
Στο Weibo, μερικοί άνθρωποι δημοσίευσαν φωτογραφίες από κάμερες που δήλωσαν ότι είχαν τοποθετηθεί πρόσφατα έξω από τις πόρτες τους, καθώς μπήκαν σε καραντίνα στο σπίτι τους – στο Πεκίνο, το Shenzhen, το Nanjing και το Changzhou, μεταξύ άλλων πόλεων.
Κάποιοι φάνηκαν να αποδέχονται την επιτήρηση, αν και παραμένει ασαφές πόση κριτική εναντίον του μέτρου είναι ανεκτή στο λογοκριμένο και υπό παρακολούθηση Internet της χώρας. Ένας χρήστης του Weibo, ο οποίος μπήκε σε καραντίνα στο σπίτι μετά την επιστροφή του στο Πεκίνο από την επαρχία Hubei, είπε ότι είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων από την γειτονιά του ότι έχει εγκατασταθεί κάμερα στο σπίτι του. Στο post του έγραφε «Σέβομαι και κατανοώ πλήρως την εγκατάσταση της κάμερας».
Ένας άλλος κάτοικος του Πεκίνου είπε ότι δεν πίστευε ότι η κάμερα ήταν απαραίτητη, “αλλά επειδή είναι μια τυπική απαίτηση, θα την αποδεχτώ”, έγραψε ο Tian Zengjun, δικηγόρος στο Πεκίνο.
Άλλοι, που ανησυχούν για την εξάπλωση του ιού στις κοινότητές τους, κάλεσαν τις τοπικές αρχές να εγκαταστήσουν κάμερες παρακολούθησης για να διασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι τηρούν τους κανόνες καραντίνας.
Ο Jason Lau, ειδικός σε θέματα απορρήτου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Baptist του Χονγκ Κονγκ, δήλωσε ότι οι άνθρωποι σε όλη την Κίνα είχαν συνηθίσει την επικρατούσα παρακολούθηση πολύ πριν από τον κορωνοϊό.
Κάμερες μέσα σε σπίτια
Μερικοί άνθρωποι λένε ότι κάμερες έχουν τοποθετηθεί ακόμη και μέσα στα σπίτια τους.
Ο William Zhou, δημόσιος υπάλληλος, επέστρεψε στην πόλη Changzhou, στην ανατολική επαρχία Jiangsu, από την πατρίδα του στην επαρχία Anhui στα τέλη Φεβρουαρίου. Την επόμενη μέρα, είπε ότι ένας εργαζόμενος της κοινότητας και ένας αστυνομικός ήρθαν στο διαμέρισμά του και έστησαν μια κάμερα που δείχνει στην μπροστινή του πόρτα – από ένα ντουλάπι μέσα στο σπίτι του.
Ο Zhou είπε ότι δεν του άρεσε η ιδέα. Ρώτησε τον εργαζόμενο της κοινότητας τι θα ηχογράφησε η κάμερα και ο εργαζόμενος της κοινότητας του έδειξε τα βίντεο στο smartphone του. Ο Zhou ήταν έξαλλος και ρώτησε γιατί η κάμερα δεν μπορούσε να τοποθετηθεί έξω, αλλά ο αστυνομικός του είπε ότι μπορεί να βανδαλιστεί. Στο τέλος, είπε ότι η κάμερα έμεινε στο ντουλάπι παρά την έντονη διαμαρτυρία του.
Εκείνο το απόγευμα, ο Zhou είπε ότι κάλεσε την τηλεφωνική γραμμή του δημάρχου και το τοπικό κέντρο διοίκησης ελέγχου επιδημίας να παραπονεθεί. Δύο ημέρες αργότερα, δύο υπάλληλοι της τοπικής αυτοδιοίκησης εμφανίστηκαν στην πόρτα του, ζητώντας του να κατανοήσει και να συνεργαστεί με τις κυβερνητικές προσπάθειες ελέγχου της επιδημίας. Του είπαν επίσης ότι η κάμερα θα έβγαζε «ακίνητες εικόνες» μόνο όταν η πόρτα του κινείται και δεν θα έγραφε βίντεο ή ήχο.
Ο Zhou είπε ότι θα ήταν καλά με την τοποθέτηση της κάμερας έξω από την μπροστινή του πόρτα, γιατί δεν θα άνοιγε την πόρτα ούτως ή άλλως.”Η εγκατάστασή της στο σπίτι μου είναι μια τεράστια εισβολή της ιδιωτικής ζωής μου”, είπε.
Ο Zhou είπε ότι δύο άλλοι κάτοικοι που βρίσκονταν σε καραντίνα στο συγκρότημα κατοικιών του, του είπαν ότι είχαν επίσης εγκατεστημένες κάμερες μέσα στα σπίτια τους.
Το κέντρο διοίκησης ελέγχου της επιδημίας στην περιοχή επιβεβαιώνει την χρήση καμερών στο για την επιβολή της καραντίνας στο σπίτι, αλλά δεν δίνει επιπλέον λεπτομέρειες.
Πώς λειτουργούν οι κάμερες;
Δεν υπάρχει επίσημος αριθμός σχετικά με τον αριθμό των καμερών που έχουν εγκατασταθεί για την επιβολή της καραντίνας στο σπίτι σε όλη την Κίνα. Ωστόσο, η περιφερειακή κυβέρνηση Chaoyang στο Jilin, μια πόλη τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων, δήλωσε ότι είχε εγκαταστήσει 500 κάμερες από τις 8 Φεβρουαρίου.
Σε όλο τον κόσμο, οι κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει λιγότερο παρεμβατικές τεχνολογίες για να παρακολουθούν εάν ένα άτομο φεύγει από το διαμέρισμά του. Στο Χονγκ Κονγκ, για παράδειγμα, όλες οι όσοι έρχονται από διεθνείς αφίξεις υποβάλλονται σε καραντίνα δύο εβδομάδων στο σπίτι και πρέπει να φορούν ηλεκτρονικό βραχιόλι, το οποίο συνδέεται με μια εφαρμογή smartphone που ειδοποιεί τις αρχές εάν απομακρυνθούν από τα διαμερίσματα ή τα δωμάτια του ξενοδοχείου τους. Η Νότια Κορέα χρησιμοποιεί μια εφαρμογή που παρακολουθεί με GPS την τοποθεσία τους και στέλνει ειδοποιήσεις όταν οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την καραντίνα. Τον περασμένο μήνα, η Πολωνία λάνσαρε μια εφαρμογή που επιτρέπει σε άτομα που βρίσκονται σε καραντίνα να στέλνουν selfies για να ενημερώσουν τις αρχές ότι μένουν στο σπίτι.
Ακόμα και στο Πεκίνο δεν έχουν όλοι όσοι βρίσκονται σε καραντίνα μια κάμερα έξω από το σπίτι τους. Δύο κάτοικοι, οι οποίοι επέστρεψαν πρόσφατα στην πόλη της Γουχάν, δήλωσαν ότι είχαν εγκατεστημένο μαγνητικό συναγερμό στις πόρτες των διαμερισμάτων τους, κάτι που θα ειδοποιούσε τους εργαζόμενους της κοινότητας εάν βγουν έξω.
Η νομική πλευρά
Η Κίνα δεν έχει επί του παρόντος συγκεκριμένο εθνικό νόμο για τη ρύθμιση της χρήσης κάμερων παρακολούθησης σε δημόσιους χώρους. Το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας δημοσίευσε ένα σχέδιο κανονισμού για τις κάμερες ασφαλείας το 2016, αλλά το διάταγμα περιμένει να εγκριθεί από τον εθνικό νομοθέτη της χώρας. Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις έχουν εκδώσει τους δικούς τους κανονισμούς για τις κάμερες.
Ο Tong Zongjin, δικηγόρος που εδρεύει στο Πεκίνο, δήλωσε ότι η εγκατάσταση καμερών έξω από την μπροστινή πόρτα ενός ατόμου ήταν πάντα σε μια νόμιμη γκρίζα ζώνη.
Πρόσθετο στην πολυπλοκότητα του προβλήματος είναι ότι αυτές οι κάμερες έχουν εγκατασταθεί από τις αρχές κατά τη διάρκεια έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας για σκοπούς ελέγχου επιδημίας, οπότε η ιδιωτική ζωή ενός ατόμου πρέπει να ισορροπεί έναντι του δημοσίου συμφέροντος και της ασφάλειας, δήλωσε ο Tong.
Στις 4 Φεβρουαρίου, η Κυβέρνηση του Κυβερνοχώρου της Κίνας εξέδωσε οδηγία, καλώντας τις περιφερειακές αρχές του κυβερνοχώρου να «χρησιμοποιούν ενεργά big data, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών πληροφοριών, για να υποστηρίξουν την πρόληψη και τον έλεγχο της επιδημίας», προστατεύοντας παράλληλα τα προσωπικά στοιχεία των ανθρώπων.
Η οδηγία απαγορεύει τη συλλογή προσωπικών δεδομένων για τον έλεγχο της επιδημίας χωρίς τη συγκατάθεση οργανισμών που δεν έχουν λάβει την έγκριση από τις υγειονομικές αρχές υπό το υπουργικό συμβούλιο της Κίνας.
Ανέφερε επίσης ότι η συλλογή προσωπικών πληροφοριών πρέπει να περιορίζεται σε “βασικές ομάδες” όπως επιβεβαιωμένοι ή ύποπτοι ασθενείς με Covid-19 και οι στενές επαφές τους και ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς ή να δημοσιοποιούνται χωρίς συγκατάθεση. Οι οργανισμοί που συλλέγουν προσωπικά στοιχεία πρέπει να υιοθετήσουν αυστηρά μέτρα για την προστασία των δεδομένων από κλοπές ή διαρροές, ανέφερε το έγγραφο.
Μια νέα εποχή ψηφιακής παρακολούθησης;
Νωρίτερα αυτό το μήνα, πάνω από 100 οργανώσεις δικαιωμάτων και απορρήτου σε όλο τον κόσμο εξέδωσαν κοινή δήλωση για να καλέσουν τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν ότι η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για την παρακολούθηση και παρακολούθηση των πολιτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας πραγματοποιείται σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
