Ενώ τα επίσημα κρατικά συστήματα προσπαθούν μέσω του πλαστικού χρήματος να υποκαταστήσουν τα χαρτονομίσματα, έτσι ώστε να ελέγξουν τη ροή του χρήματος εν γένει, το διαδικτυακό χρήμα των κρυπτονομισμάτων δημιουργεί έναν άλλο κόσμο, ένα άλλο σύστημα πληρωμών, μη ελεγχόμενο, με ασύλληπτες ακόμη εκφάνσεις στην οικονομία και στην πολιτική.
Μια μελέτη της Τράπεζας της Αγγλίας τεκμηριώνει ότι η νέα τεχνολογία φέρνει επανάσταση στα χρηματοοικονομικά με μείωση του κόστους των συναλλαγών, καλύτερη διαχείριση του κινδύνου, υπό τον όρο όμως, ότι η καινοτομία θα κατανοηθεί σωστά και οι ρυθμιστικές αρχές θα αντιδράσουν κι αυτές σωστά. Η άγνοια και η αλαζονεία των τραπεζιτών, που ούτως ή άλλως έχουν σοβαρά προβλήματα, μετατράπηκε σε πανικό, μόλις το Facebook ανακοίνωσε πως θα λανσάρει το δικό του κρυπτονόμισμα για συναλλαγές στο διαδίκτυο, τη libra (λίβρα). Αυτό δεν έγινε για λόγους που θα δούμε στη συνέχεια.
Δεν είναι μόνο τα 2,5 δισεκατομμύρια χρήστες του Facebook, δηλαδή μια τεράστια προνομιακή αγορά. Είναι ότι η libra θα μπορούσε να αλλάξει τους κανόνες του παιγνιδιού, δημιουργώντας ουσιαστικά το πρώτο παγκόσμιο νόμισμα. Το τι μπορεί να σημαίνει, λοιπόν, αυτό για την παγκόσμια εξουσία του δολαρίου, για το ευρώ και τα άλλα νομίσματα, είναι ένα θέμα. Το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη νομισματική πολιτική γενικά είναι άλλο. Και το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα κράτη, την εξουσία και την πολιτική, είναι ένα τρίτο θέμα που μόλις τώρα αρχίζει να συνειδητοποιείται.
Η libra και το Calibra
Το Facebook ανακοίνωσε το 2019 πως θα λανσάρει στην παγκόσμια διαδικτυακή αγορά τη libra. Η libra προβλέπονταν να είναι σαν ηλεκτρονικό πορτοφόλι που θα λέγεται Calibra και θα λειτουργεί μέσω Facebook Messenger και WhatsApp. Στην ουσία θα είναι μια κοινοπραξία χρηστών. Η libra θα στηρίζεται πλήρως από ένα απόθεμα πραγματικών περιουσιακών στοιχείων (assets), ένα καλάθι τραπεζικών καταθέσεων και βραχυπρόθεσμων κρατικών τίτλων που θα διακρατούνται στο "Απόθεμα libra" για κάθε libra που δημιουργείται, δημιουργώντας έτσι εμπιστοσύνη στην εγγενή αξία του.
Τη libra θα εποπτεύει ένας οργανισμός με έδρα τη Γενεύη, ο οποίος θα δέχεται ως μετόχους οποιαδήποτε εταιρεία έχει αξία τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και η οποία θα επενδύει κατ΄ελάχιστον 10 εκατομμύρια δολάρια. Ήδη ο οργανισμός διαθέτει 28 μέλη, μεταξύ των οποίων τις Uber, Spotify και Mastercard, με στόχο να γίνουν 100 μέχρι το λανσάρισμα της libra. Ο κάθε ένας θα έχει μία ψήφο. Το ίδιο και το Facebook, που όμως θα έχει τον τεχνικό έλεγχο και θα μπορεί να χειραγωγεί τις αποφάσεις.
O Τζον Χάρις, ο οποίος εισήγαγε τον όρο "λιβροποίηση" σε άρθρο του στον Guardian, επεσήμανε ότι το εν λόγω κρυπτονόμισμα θα καλύψει όσους ανθρώπους βρίσκονται εκτός χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Θα επιτρέψει στους μετανάστες να στέλνουν χρήματα στην πατρίδα τους χωρίς περικοπές. Επίσης, θα προσφέρει νέες ευκαιρίες εσόδων, καθώς οι χρήστες θα κληθούν να ανταλλάξουν εθνικά νομίσματα με τη λίβρα.
Εγείρονται, ωστόσο ορισμένα ερωτήματα: «Γιατί ο χρήστης να εμπιστευτεί μια εταιρεία με τόσο τρομακτικό παρελθόν στα προσωπικά δεδομένα και να βοηθήσει στην επέκταση της εμβέλειάς της; Τι θα συμβεί όταν το Facebook αποκτήσει πρόσβαση σε ιστότοπους παροχών κοινωνικής ασφάλισης, για να καταβάλουν φόρους και να παραλάβουν άδειες οδήγησης; Τι θα συμβεί αν η libra απορροφά τα εθνικά νομίσματα από τις ήδη ευάλωτες οικονομίες; Ποια θα είναι η σχέση της με τον πληθωρισμό; Ποιοι θα είναι oi κίνδυνοι στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες; Τι θα σημαίνει η επέκταση της libra στον τομέα των πιστώσεων;».
Στην ουσία η libra, αν κυκλοφορήσει και κυρίως αν πετύχει, θα μπορεί να ανατρέψει κάθε έννοια νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής. Ο Τούρκος πολίτης, βλέποντας την τουρκική λίρα να καταρρέει, θα μπορεί να τη μετατρέπει εύκολα στο ισχυρό συνάλλαγμα της λίβρας. Ακόμη χειρότερα η ιταλική κυβέρνηση, υπό την πίεση της Κομισιόν, θα μπορεί να χρησιμοποιεί με άνεση τα παράλληλα συστήματα πληρωμών (αυτό που είχε εισηγηθεί ο Βαρουφάκης και έπεσε πανικός στο Eurogroup).
Προβληματισμός για νομισματική αναρχία
Κάπου εκεί αρχίζει ο προβληματισμός για την συνοχή του ευρώ, για μια ενδεχόμενη νομισματική αναρχία κτλ. Ο αρθρογράφος των Financial Times, Martin Wolf, αναρωτήθηκε εάν μπορούμε να εμπιστευθούμε τον χορηγό μιας τόσο ευαίσθητης καινοτομίας. «Το Facebook υπήρξε εξαιρετικά ανεύθυνο ως προς την επίπτωση που έχει στις δημοκρατίες μας. Δεν μπορεί προφανώς να το εμπιστευθούμε με τα συστήματα πληρωμών μας.
Ως εκ τούτου, ένα νέο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών θα πρέπει να αξιολογείται για την τεχνική του σταθερότητα, την επίπτωση στη νομισματική και χρηματοοικονομική σταθερότητα. Κι αυτό γιατί η αξία της libra θα είναι ευάλωτη στις διακυμάνσεις του ξένου συναλλάγματος και των χρηματοοικονομικών σοκ, πέρα από τις αμφιβολίες που διατυπώνονται για την σταθερότητα της τεχνολογίας blockchain.
Εκείνο που τρομάζει τους τραπεζίτες είναι ότι η libra μπορεί να παρακάμψει τελείως τα παραδοσιακά συστήματα πληρωμών που βασίζονται στις τράπεζες, οι οποίες ακολουθούν κανόνες στην τήρηση κεφαλαίων. Αν η libra αρχίζει να δανείζει με βάση τα δεδομένα που διαθέτει για κάθε χρήστη, τότε η τάξη των πραγμάτων θα έχει ανατραπεί πλήρως. Το επόμενο βήμα θα είναι η libra να εξελιχθεί σε ένα πραγματικό τραπεζικό σύστημα, με την ικανότητα να δημιουργεί το δικό του παραστατικό νόμισμα (fiat currency)».
Τα ζητήματα που απορρέουν από μια τέτοια προοπτική είναι κρίσιμα για το παγκόσμιο σύστημα. Καθώς οι κίνδυνοι συνειδητοποιούνται, είναι προφανές ότι θα υπάρξουν τεράστιες και ισχυρές αντιδράσεις από τις συστημικές δυνάμεις που θα επιδιώξουν να μπλοκάρουν το εγχείρημα των 100 του Facebook. Όμως, αν κρίνει κανείς από το γεγονός ότι σε κάθε περίπτωση το facebook ήταν πάντα δέκα βήματα μπροστά από τις εκάστοτε αρχές που προσπαθούν να ελέγξουν τη λειτουργία και τα αφορολόγητα κέρδη του, δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, μπορεί το σύστημα και οι τράπεζες να υποχρεωθούν να δώσουν καλύτερες υπηρεσίες, με χαμηλότερο κόστος τους πολίτες.
Η μεγάλη πολιτικό-κοινωνική ανατροπή
Ήδη περιγράφεται μια δυστοπία, όπου το Facebook εξελίσσεται σε μια παγκόσμια τράπεζα που δεν ελέγχει καμιά αρχή, καμιά πολιτική εξουσία και που δεν αντλεί καμιά νομιμοποίηση μέσα από τους αντιπροσωπευτικούς δημοκρατικούς θεσμούς. Θα αντλεί όμως "νομιμοποίηση" από τα δισεκατομμύρια των χρηστών της libra. Εδώ, ο όψιμος εμπορικός προστατευτισμός του Τραμπ θα μοιάζει αστείος. Ακόμη και η παγκοσμιοποίηση του Σι Τζινπίνγκ θα αποκαλυφθεί ως τακτική ενός ανομολόγητου ιμπεριαλισμού.
Η libra φέρνει μια μετάλλαξη της παγκοσμιοποίησης, την οποία αντί να ελέγχουν τα συστήματα εξουσίας, θα την ελέγχει το Facebook. Σε μια τέτοια εκδοχή το κράτος θα έχει επί της ουσίας καταργηθεί. Η libra, όμως, δέχτηκε διπλό χτύπημα από δύο πλευρές: και από το σύστημα και από τους οπαδούς των πραγματικών κρυπτονομισμάτων. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρούνο Λε Μερ σε άρθρο του τόνισε την απειλή για την εθνική κυριαρχία από τη libra.
Υποστήριξε πως είναι «απαράδεκτη» για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, πέραν των κινδύνων για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Οι παγκόσμιες φιλοδοξίες της libra θα μπορούσαν να προκαλέσουν αντιμονοπωλιακούς κινδύνους και να υπονομεύσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, σε μια περίοδο που το νομικό πλαίσιο, ούτε μπορεί να διαχειριστεί τους κινδύνους αυτούς, αλλά ούτε και να προστατεύσει τους καταναλωτές που χρησιμοποιούν το νόμισμα αυτό.
Από την άλλη, η libra καταγγέλθηκε πως δεν είναι κρυπτονόμισμα, γιατί θα ελέγχεται πλήρως από τη Libra Association. Αντίθετα, το αυθεντικό κρυπτονόμισμα είναι ανοικτό, δημόσιο, ουδέτερο, χωρίς σύνορα και ανθίσταται στη λογοκρισία. Φαίνεται λοιπόν πως μετά από μήνες παρασκηνιακών πιέσεων από πολιτικούς παράγοντες και ρυθμιστικές αρχές, οι μεγάλοι μέτοχοι του εγχειρήματος του "κρυπτονομίσματος" του Facebook αποχώρησαν από τη Libra Association (Paypal,Visa, Stripe, Ebay, Mastercard, Booking).
Ιδιωτικοποίηση της μεταδημοκρατίας
Το ζήτημα πάντως παραμένει ανοικτό. Προφανώς, ο πιθανός και όχι τόσο μακρινός έλεγχος του κόσμου από τους 100 μετόχους της όποιας libra στο μέλλον, αποτελεί μια δυστοπία που ιδιωτικοποιεί ακόμη και το καθεστώς της μεταδημοκρατίας, της κατ' επίφαση λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών.
Είναι σκόπιμο εδώ να σημειώσουμε πως έκθεση της βρετανικής Oxfam δείχνει ότι, στα δέκα χρόνια μετά την οικονομική κρίση του 2008, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων έχει σχεδόν διπλασιαστεί και ότι μεταξύ 2017 και 2018, κάθε μέρα δημιουργούταν και ένας νέος δισεκατομμυριούχος, του οποίου μόνο το 1% του πλούτου του ισούται με ολόκληρο τον προϋπολογισμό δημόσιας υγείας της Αιθιοπίας, μιας χώρας 105 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Όσο για τις φιλανθρωπίες τους είναι ολοφάνερο πως δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το 1% από τις ανισότητες και τη νέα φτώχεια. Οι φιλανθρωπίες στο αμερικάνικο σύστημα γίνονται γιατί θεωρούνται φορολογική συνεισφορά! Σε αυτό το σημείο, το κράτος που βεβαίως ελέγχεται από τα μεγάλα συμφέροντα, μέσω της χειραγώγησης των μαζών και των πολιτικών, καταλήγει ασύμφορο.
Πηγή: slpress.gr
